Page 149 - แผนปฏิบัติราชการ 2568

- ๑๒๓ -

โครงการพัฒนาและแก้ไขปัญหาระบบบำบัดน้ำเสีย ปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕68
๑. หลักการและเหตุผล

กระทรวงสาธารณสุข โดยสำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุขได้จัดทำแผนปฏิบัติการด้านการพัฒนา
และแก้ไขปัญหาระบบบำบัดน้ำเสีย 5 ปี ในหน่วยงานสังกัดกระทรวงสาธารณสุข (พ.ศ.2566-2570)
เพื่อเป็นกรอบและแนวทางในการพัฒนา ปรับปรุง แก้ไขและดำเนินงานเกี่ยวกับการจัดการน้ำเสียทั้งจาก
โรงพยาบาล โดยมุ่งพัฒนาและแก้ไขปัญหาเกี่ยวกับระบบบำบัดน้ำเสียให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น และสร้างองค์
ความรู้และเครือข่ายความร่วมมือในการแก้ไขปัญหาระบบบำบัดน้ำเสียแบบบูรณาการ เพื่อเป็นองค์กรต้นแบบ
ที่ให้ความสำคัญต่อการจัดการด้านอนามัยสิ่งแวดล้อมของประเทศไทยในการดำเนินการจัดการน้ำเสีย
ของโรงพยาบาล พบว่า การควบคุมและบำรุงรักษาระบบบำบัดน้ำเสียเป็นปัญหาที่สำคัญของการจัดการระบบ

บำบัดน้ำเสีย จากการปฏิรูประบบราชการที่ผ่านมาตำแหน่ง “นักวิชาการสุขาภิบาล” ถูกปรับเปลี่ยนเป็น
“นักวิชาการสาธารณสุข” ส่งผลให้หน่วยงานส่วนใหญ่ขาดแคลนบุคลากรที่มีความรู้และความเชี่ยวชาญ
ที่ถูกต้องในการควบคุมและบำรุงรักษาระบบบำบัดน้ำเสีย รวมถึงโรงพยาบาลมีการเพิ่มศักยภาพการให้บริการ
เพื่อให้สามารถรองรับผู้มาใช้บริการในปัจจุบัน ดังนั้นเมื่อมีการขยายการให้บริการต่าง ๆ ก็ส่งผลให้มีของเสีย
ที่เกิดขึ้นจากการให้บริการเพิ่มขึ้นด้วย อาทิเช่น มูลฝอยติดเชื้อ น้ำเสีย เป็นต้น ดังนั้นค่าใช้จ่ายสำหรับ
การบำบัดของเสียก็เพิ่มขึ้นเช่นกัน ทั้งนี้ น้ำเสียที่เกิดขึ้นของโรงพยาบาลจะต้องได้รับการบำบัดให้ผ่าน
ตามที่กฎหมายกำหนด เพื่อไม่ส่งผลกระทบต่อชุมชนโดยรอบ

จากสถานการณ์ระบบบำบัดน้ำเสียในหน่วยงานในสังกัดสำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข 903 แห่ง
(ณ เดือนสิงหาคม 2567) พบว่า ระบบบำบัดน้ำเสียของโรงพยาบาลส่วนใหญ่ก่อสร้างพร้อมกับการก่อตั้ง
โรงพยาบาล ซึ่งมีอายุการใช้งานมากกว่า 20 ปี มีระบบบำบัดน้ำเสียแบบรวมศูนย์มากที่สุด จำนวน 740 แห่ง

คิดเป็นร้อยละ 81.95 ไม่มีระบบบำบัดน้ำเสียแบบรวมศูนย์ 162 แห่ง คิดเป็นร้อยละ 17.94 และยังไม่มี
ระบบบำบัดน้ำเสีย จำนวน 1 แห่ง คิดเป็นร้อยละ 0.11 ระบบบำบัดน้ำเสียส่วนใหญ่เป็นระบบเอเอสมากที่สุด
จำนวน 258 แห่ง คิดเป็นร้อยละ 28.57 รองลงมาเป็นระบบบำบัดน้ำเสียลักษณะเป็นถังสำเร็จรูป
จำนวน 162 แห่ง คิดเป็นร้อยละ 17.94 ระบบบำบัดน้ำเสียเอสบีอาร์ จำนวน 155 แห่ง คิดเป็นร้อยละ 17.17
ระบบคลอง/คูวนเวียน จำนวน 123 แห่ง คิดเป็นร้อยละ 13.62 ระบบบึงประดิษฐ์ จำนวน 84 แห่ง
คิดเป็นร้อยละ 9.30 ระบบสระเติมอากาศ จำนวน 74 แห่ง คิดเป็นร้อยละ 8.19 และระบบบ่อปรับเสถียร
จำนวน 46 แห่ง คิดเป็นร้อยละ 5.09 ตามลำดับ ทั้งนี้ สามารถแบ่งประเภทของระบบบำบัดน้ำเสียได้ 6 กลุ่ม

ตามความสำคัญในการพัฒนา เพื่อรองรับการขยายการให้บริการ รายละเอียดดังนี้ กลุ่มที่ 1 มีความเร่งด่วน
เนื่องจากโครงสร้างมีรอยร้าว/แตกและเกิดการทรุดตัว จำนวน 17 แห่ง (1.88%) รองลงมาคือ กลุ่มที่ 2
ระบบไม่สามารถรองรับน้ำเสียที่เกิดขึ้นได้เนื่องจากขยายการให้บริการทางการแพทย์จำนวน 50 แห่ง (5.54%)
กลุ่มที่ 3 ไม่มีระบบท่อรวบรวมน้ำเสียและระบบบำบัดน้ำเสียรวม จำนวน 33 แห่ง (3.65%) กลุ่มที่ 4 ระบบ
บำบัดน้ำเสียยังสามารถบำบัดได้แต่ไม่มีประสิทธิภาพ จำนวน 9 แห่ง (1.00%) กลุ่มที่ 5 ระบบท่อรวบรวม
น้ำเสียชำรุด/วัสดุอุปกรณ์ชำรุด จำนวน 117 แห่ง (12.96%) กลุ่มที่ 6 ระบบบำบัดน้ำเสียสามารถบำบัดได้
จำนวน 659 แห่ง (72.98%) และอยู่ระหว่างก่อสร้างจำนวน 18 แห่ง (1.99%)

การพัฒนาและแก้ไขปัญหาระบบบำบัดน้ำเสียในหน่วยงานสังกัดสำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข
ให้มีประสิทธิภาพและคุณภาพน้ำทิ้งผ่านเกณฑ์มาตรฐานตามที่กฎหมายกำหนด จึงเป็นการแสดง
ความรับผิดชอบต่อสังคมและสิ่งแวดล้อม รวมทั้งเป็นการดำเนินการตามระเบียบ กฎหมาย ข้อบังคับ

ที่เกี่ยวข้อง ดังนั้น กองบริหารการสาธารณสุข จึงจัดทำโครงการพัฒนาและแก้ไขปัญหาระบบบำบัดน้ำเสีย
ปีงบประมาณ พ.ศ. ๒๕68 ขึ้น เพื่อพัฒนาและแก้ไขปัญหาระบบบำบัดน้ำเสียของหน่วยงาน รวมถึงส่งเสริม
ศักยภาพและองค์ความรู้ในการควบคุมและบำรุงรักษาระบบบำบัดน้ำเสียให้กับของบุคลากรที่เกี่ยวข้อง

2. วัตถุประสงค์...