Page 134 - แนวทางการพัฒนาการจัดระบบบริการสุขภาพ
P. 134
คู่มือแนวทางการอบรมหลักสูตรพระคิลานุปัฏฐาก (พระอาสาสมัครส่งเสริมสุขภาพประจำวัด-อสว.)
แก้ม
มีลักษณะเช่นเดียวกับริมฝีปาก ประกอบ
ด้วยกล้ามเนื้อลาย ด้านนอกเป็นผิวหนัง ด้านใน
เป็นเยื่อเมือกบุจนถึงบริเวณเหงือก การเคลื่อนไหว
ของริมฝีปากและแก้มจำเป็นสำหรับการ
เคี้ยว เพื่อบังคับให้อาหารในกระพุ้งแก้มไปอยู่
ระหว่างฟัน
ฟัน
ในผู้ใหญ่มีฟันถาวร ๓๒ ซี่ ฟันบนข้างละ ๘ ซี่ และฟันล่างข้างละ ๘ ซี่ แต่ละข้างมีฟันตัดข้างละ ๒ ซี่
ฟันเขี้ยว ๑ ซี่ ฟันหน้ากราม ๒ ซี่ และฟันกราม ๓ ซี่ เรียงตามลำดับจากหน้าไปหลัง ในทารกมีฟันน้ำนม ๒๐ ซี่
ฟันบนข้างละ ๕ ซี่ ฟันล่างข้างละ ๕ ซี่ แต่ละข้างมีฟันตัด ๒ ซี่ ฟันเขี้ยว ๑ ซี่ และฟันกราม ๒ ซี่
ในปากของเด็กแรกเกิดไม่มีฟัน เมื่ออายุ ๖ เดือน จึงจะมีฟันน้ำนมซี่แรกงอกขึ้นมาให้เห็น และ
ปลายปีที่สอง ฟันน้ำนมจึงขึ้นครบทุกซี่ เมื่ออายุ ๖ ปี มีฟันถาวรอันแรกปรากฎขึ้น คือ ฟันกรามซี่ที่ ๑ แล้วต่อไป
ฟันน้ำนมทั้ง ๑๐ ซี่จะค่อยๆ หลุดไป และมีฟันถาวรงอกขึ้นมาแทนที่ทีละซี่ ฟันของขากรรไกรล่างงอกก่อนฟัน
ของขากรรไกรบน ฟันถาวรทั้งหมดจะงอกหมดในปลายปีที่ ๑๒ หรือ ๑๓ ยกเว้นฟันกรามซี่สุดท้าย ซึ่งมักจะ
งอกขึ้นระหว่างอายุ ๑๘ - ๒๔ ปี บางทีจึงเรียกว่า ฟันฉลาด
ช่องปากแท้
มีขอบเขตดังนี้ ด้านบน เป็นเพดานปาก ซึ่งประกอบด้วย ๒ ส่วน คือ เพดานแข็ง อยู่ที่ส่วนหน้า ๒/๓
โดยมีกระดูกเป็นแกนภายใน เพดานอ่อนอยู่ที่ส่วนหลัง ๑/๓ โดยมีพังผืดขาว และกล้ามเนื้อลายอยู่ภายใน
ตรงปลายสุดของเพดานอ่อนเป็นติ่ง เรียกว่า ลิ้นไก่ (uvula) จากลิ้นไก่มีรอยนูนของเยื่อเมือก มายังขอบข้าง
ของลิ้น รอยนูนนี้ถือว่าเป็นแนวแบ่งระหว่างช่องปากแท้กับคอหอย ด้านล่างของช่องปากเป็นลิ้น และ
ใต้ลิ้นเป็นกล้ามเนื้อที่ประกอบเป็นพื้นของปาก
ลิ้น
ประกอบด้วยกล้ามเนื้อลายเป็นส่วนใหญ่ ซึ่งมีเยื่อเมือกคลุมด้านบน และด้านข้างของกล้ามเนื้อ เยื่อเมือก
ที่คลุมด้านบนของลิ้นไม่เรียบ ยื่นขึ้นมา เป็นปุ่มแหลม ปุ่มรูปดอกเห็ดแต่ละปุ่ม มีร่องซึ่งมีเซลล์รับรสอยู่
โดยรอบ ลิ้นมีหน้าที่เกี่ยวข้องกับการเคี้ยว การกลืน และการรับรส ในคนยังใช้พูดด้วย
ต่อมน้ำลาย
มีต่อมใหญ่ ๓ ต่อม คือ
๑. ต่อมน้ำลายพาโรติด (parotid) เป็นต่อมน้ำลายที่ใหญ่ที่สุด อยู่ที่ด้านข้างของใบหน้าระหว่าง
หูกับคางมีท่อไปเปิดสู่กระพุ้งแก้ม
๒. ต่อมน้ำลายใต้คาง ขนาดเล็กกว่า อยู่ใต้กระดูกคางทั้งสองข้าง มีท่อไปเปิดสู่ช่องปากแท้ตรงระหว่าง
ใต้ปลายลิ้นกับพื้นปาก
๓. ต่อมน้ำลายใต้ลิ้น ขนาดเล็กที่สุด อยู่ใต้เยื่อเมือกของปาก ที่สองข้างลิ้น มีท่อเล็กๆ หลายท่อเปิด
สู่ช่องปากแท้
๕๘
