Page 611 - แนวทางการพัฒนาการจัดระบบบริการสุขภาพ

1

หน#วยที่ 1-1 สุขภาพและหลักการสร8างเสริมสุขภาพ

สุขภาพเป+นสิ่งสำคัญและจำเป+นยิ่งต:อพัฒนาการทุกดAานในตัวบุคคล สุขภาพถือเป+นรากฐานที่สำคัญ

ของชีวิต ปJจจุบันสุขภาพวางอยู:บนฐานที่ว:าดAวยเรื่องสุขภาวะ ทั้งมิติทางกาย ทางใจ ทางสังคม และทางปJญญา

(จิตวิญญาณ) รวมทั้งมิติของคน ครอบครัว ชุมชน และสังคม องคQความรูAเพื่อการพัฒนาสุขภาพ และระบบ

สุขภาพจึงไม:ใช:เรื่องของระบบการแพทยQเพียงอย:างเดียวแต:เป+นเรื่องความร:วมมือกันของสังคม ดังนั้นบทบาท

ที่สำคัญของ“พระบริบาลภิกษุไข8” จึงจำเป+นตAองร:วมสรAางค:านิยมที่ถูกตAองเกี่ยวกับสุขภาพ ดAวย การสร8าง

เสริมสุขภาพ เพื่อดูแลตนเองและพระสงฆQในวัดใหAมีสุขภาพแข็งแรง ปราศจากโรคภัยไขAเจ็บ และสามารถ

ดำรงชีวิตอยู:ไดAอย:างสงบสุข ในสิ่งแวดลAอมของวัดที่ปลอดภัยและเอื้อต:อการมีสุขภาพดี รวมถึงการควบคุม

ปJจจัยต:าง ๆ ที่อาจส:งผลกระทบต:อสุขภาพไดA

ในปJจจุบันความหมายของคำว:า “สุขภาพ” ไดAครอบคลุมทั้งสุขภาพกาย สุขภาพจิต สุขภาพในเชิง

การอยู:ร:วมในสังคมอย:างมีความสุข และสุขภาพจิตวิญญาณอีกดAวย (ไพเราะ ผ:องโชค และคณะ, 2550)

องคQการอนามัยโลก (World Health Organization,1986) ใหAความหมายว:า สุขภาพ หมายถึง ภาวะแห:ง

ความสมบูรณQของร:างกาย จิตใจ และการดำรงชีวิตอยู:ใน สังคมดAวยดี ไม:ใช:เพียงแต:ความปราศจากโรค หรือ

ทุพพลภาพ เท:านั้น สุขภาพจึงมีความหมายที่เป+น “องคDรวม” ที่เนAนความเป+นอยู:ที่สมบูรณQ ทั้งทางร:างกาย

จิตใจ สังคม และสุขภาวะทางจิตวิญญาณ

พระราชบัญญัติสุขภาพแห:งชาติ พ.ศ. 2550 ไดAกำหนดความหมายของสุขภาพไวAว:า “สุขภาพ

หมายถึง ภาวะของมนุษยDที่สมบูรณDทั้งทางกาย ทางจิต ทางปMญญา และทางสังคม เชื่อมโยงกันเปRนองคD

รวมอย#างสมดุล” ดังนั้น ความหมายของ “สุขภาพ” จึงมีองคQประกอบที่สำคัญ 4 ส:วน ดังนี้

1. สุขภาพกาย (Physical Health) หมายถึง สภาพที่ดีของร:างกาย มีความแข็งแรงสมบูรณQ

ปราศจากโรคภัยไขAเจ็บ หรืออาจมีโรคภัยไขAเจ็บ/มีความพิการ แต:สามารถควบคุมโรค/ความพิการไดA ทำใหA

ร:างกายสามารถทำงานไดAตามปกติ ไม:มีภาวะเป+นเช:นคนเจ็บปvวย

2. สุขภาพจิต (Mental Health) หมายถึง สภาพของจิตใจที่เบิกบานแจ:มใส ไม:มีความขัดแยAงใน

จิตใจ ไม:วิตกกังวลหรือรูAสึกเป+นทุกขQอย:างรุนแรง สามารถปรับตัวเขAากับสังคมและสิ่งแวดลAอมไดAอย:างมี

ความสุข ตลอดจนสามารถควบคุมอารมณQไดAเหมาะสมกับสถานการณQต:าง ๆ ไดAดี

3. สุขภาพสังคม (Social Health) หมายถึง สภาพของความเป+นอยู:หรือการดำเนินชีวิตของบุคคล

ที่มีสภาวะทางกายและจิตใจสมบูรณQ สามารถมีปฏิสัมพันธQและไม:ทำใหAผูAอื่นหรือสังคมเดือดรAอน สามารถ

ปรับตัวใหAอยู:ในสังคมไดAเป+นอย:างดีและมีความสุข มีคนรอบขAางที่เป+นที่รักคอยสนับสนุนเกื้อกูลกันในยามทุกขQ

ยาก