Page 615 - แนวทางการพัฒนาการจัดระบบบริการสุขภาพ

5

หมายถึง การสุขาภิบาลพื้นฐานคุณภาพของสิ่งแวดลAอมที่ปราศจากมลพิษและสิ่งแวดลAอมทางสังคมทั้งที่พัก

อาศัย ชุมชนที่อยู:อาศัย ที่ทำงาน และสังคมโดยรวม ส:วนสุขภาพที่เหมาะสม หมายถึง การส:งเสริมใหAคนมี

พฤติกรรมสุขภาพที่ถูกตAอง โดยใหAประชาชนเป+นผูAสรAางเสริมสุขภาพของตนเอง เช:น การสวมหนAากาก

อนามัย กินชAอนกลาง ลAางมือ รวมถึงการใชAวัคซีนป|องกันโรค เป+นตAน

2. การปmองกันระดับทุติยภูมิ (ระยะกลางน้ำ) คือการป|องกันในระยะที่โรคไดAเกิดขึ้นแต:ยังไม:

แสดงอาการใหAเห็นอย:างชัดเจน คนจึงยังไม:รูAว:าตนเองไดAเจ็บปvวยแลAว การป|องกันระดับทุติยภูมิจึงเป+นการ

คAนหาโรค เพื่อหยุดยั้งกระบวนการดำเนินของโรค และการป|องกันการแพร:เชื้อและการระบาดของโรคไปยัง

บุคคลหรือชุมชนอื่น มุ:งเนAนการคัดกรองโรคเพื่อใหAพบโรคโดยเร็วที่สุดก:อนที่จะมีอาการและใหAการรักษาโดย

ทันที โดยเชื่อว#าการค8นพบโรคในระยะแรกและให8การรักษาอย#างทันท#วงทีจะมีผลการรักษาที่ดีกว#า เช:น

การวัดความดันโลหิตเพื่อดูภาวะความดันโลหิตสูง การเจาะน้ำตาลในเลือดเพื่อคัดกรองโรคเบาหวาน การ

ประเมินปJญหาสุขภาพจิตดAวยแบบคัดกรอง เป+นตAน

3.การปmองกันแบบตติยภูมิ (ระยะปลายน้ำ) คือ การป|องกันเมื่อเกิดการเจ็บปvวยที่แสดงอาการ

แลAว มีวัตถุประสงคQเพื่อป|องกันไม:ใหAโรคลุกลาม ไม:ใหAเกิดความพิการ หรือเสียชีวิตก:อนวัยอันควร เช:น การ

พลิกตัวผูAปvวยติดเตียงเพื่อป|องกันการเกิดแผลกดทับ การฉีดอินซูลินใหAผูAปvวยเบาหวานทุกเชAา

ตามที่แพทยQสั่ง เป+นตAน

การสร8างเสริมสุขภาพและปmองกันโรค มีขอบเขตดังนี้

1. การคAนหาพฤติกรรมการเสี่ยงของคนที่ยังไม:เจ็บปvวย แลAวช:วยปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเสี่ยงใหAคน

กลับไปมีพฤติกรรมที่เหมาะสม เช:น การคAนหาพระภิกษุในวัดที่สูบบุหรี่ ฉันเครื่องดื่มชูกำลังเป+นประจำ มี
ความเครียดจนนอนไม:หลับ เป+นตAน

2. การสรAางเสริมการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม การใหAคำปรึกษาแนะนำ การใหAความรูAและการ
สาธิตเพื่อใหAคนเกิดความตระหนักและเลิกทำพฤติกรรมเสี่ยง เช:น ใหAความรูAใหAพระตระหนักถึงอันตรายของ

บุหรี่ และแนะนำช:วยเหลือในการเลิกสูบบุหรี่ เป+นตAน
3. การสรAางเสริมภูมิคุAมกันและการใชAยา ในกรณีมีโรคระบาดและเมื่อคนเกิดการเจ็บปvวยแลAว