Page 171 - Best practice_Oral2024 (อัพเดต)
P. 171
E11
การพัฒนารูปแบบการบำบัดรักษาและฟื้นฟูผู้ป่วยยาเสพติดโดยการมีส่วนร่วมของชุมชน
“CBTx ชุมชนล้อมรักษ์ สู่แสงใหม่ ด้วยใจแข็งแกร่ง จังหวัดน่าน”
นายปิยะพงศ์ มาแก้ว
สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดน่าน เขตสุขภาพที่ 1
ประเภท นวัตกรรมและสิ่งประดิษฐ์
ความสำคัญของปัญหา
จังหวัดน่านเป็นจังหวัดชายแดนที่มีปัญหาการแพร่ระบาดของยาเสพติดในชุมชน ทั้งจากปัจจัยที่มี
อาณาเขตติดต่อกับประเทศเพื่อนบ้านมากกว่า 277 กิโลเมตร ที่มีการลำเลียงยาเสพติดเข้ามาพักรอจำหน่ายไป
ยังพื้นที่จังหวัดอื่นๆ รวมถึงการจำหน่ายเพื่อใช้เสพในพื้นที่ การแก้ไขปัญหาที่มีความสลับซับซ้อนดังกล่าว
จึงจำเป็นต้องมีการบูรณาการการดำเนินงานทุกภาคส่วนทั้งการป้องกัน ปราบปราม บำบัดรักษา และบริหาร
จัดการ เพื่อลดปัญหาและผลกระทบทางสังคม จากความสำคัญดังกล่าวข้างต้น จะเพิ่มการเข้าถึงบริการและ
มุ่งเน้นการพัฒนาประสิทธิภาพ ด้านระบบบริการที่ตอบสนองต่อปัญหาสุขภาพที่สำคัญ ภายใต้การปรับมุมมอง
ผู้เสพผู้ติดยาเสพติด คือ “ผู้ป่วย” ที่ต้องได้รับการรักษาและได้รับการดูแลเพื่อลดอันตรายหรือผลกระทบจาก
ยาเสพติด ซึ่งถือเป็นการบำบัดรักษาและฟื้นฟูผู้ป่วยยาเสพติดโดยชุมชนมีส่วนร่วมหรือการบำบัดรักษาและ
ฟื้นฟูผู้ติดยาเสพติดโดยใช้ชุมชนเป็นฐาน (Community Based Treatment and Rehabilitation : CBTx)
คือ รูปแบบการบำบัดรักษาเชิงบูรณาการโดยเฉพาะต่อผู้ป่วยยาเสพติดในชุมชน เพื่อให้เกิดการรักษาอย่าง
ต่อเนื่อง ตั้งแต่การรักษาในระยะเริ่มต้นจนถึงการบำบัดรักษาฟื้นฟูด้วยระบบการดูแลต่อเนื่องจนถึงการติดตาม
ผลการรักษา ตามแนวคิดการคืนผู้ป่วยสู่สังคม มีการประสานความร่วมมือกับภาคีเครือข่ายทั้งด้านสุขภาพ
สังคมและการบริการอื่นๆ โดยบุคคลที่ให้ความร่วมมืออาจจะไม่ใช่ผู้เชี่ยวชาญแต่มีความพร้อม มีความมุ่งมั่น
ตั้งใจที่จะช่วยเหลือผู้ใช้ยาและสารเสพติดบนพื้นฐานของความเข้าใจถึงความต้องการของผู้ป่วยตลอดจนให้การ
สนับสนุนครอบครัวและชุมชนของผู้ป่วยอย่างจริงจังในการแก้ปัญหายาและสารเสพติด เพื่อให้เกิดผลลัพธ์ใน
ระยะยาว เพื่อมุ่งการดูแลแก้ไขปัญหายาเสพติดแบบบูรณาการทั้งการป้องกัน ปราบปรามและการบำบัดรักษา
ที่มีเป้าหมายให้ผู้ใช้และผู้เสพยาเสพติด รวมถึงกลุ่มผู้ป่วย SMIV ให้เข้าถึงการบำบัดรักษาและฟื้นฟูสมรรถภาพ
ที่มีประสิทธิภาพ ภายใต้การบริหารจัดการแบบบูรณาการและการมีส่วนร่วม โดยมุ่งยึดผู้ป่วยเป็นศูนย์กลาง
เพื่อให้สามารถกลับเข้าสู่สังคมเป็นคนคุณภาพของสังคมต่อไป
จังหวัดน่านดำเนินงานด้านการบำบัดรักษาผู้ป่วยยาเสพติดทั้งในสถานพยาบาลยาเสพติด สถานฟื้นฟู
สมรรถภาพผู้ติดยาเสพติดและการบำบัดฟื้นฟูผู้ป่วยยาเสพติดโดยการมีส่วนร่วมของชุมชน CBTx โดยข้อมูล
จำนวนผู้ป่วยยาเสพติดที่เข้าสู่กระบวนการบำบัดฟื้นฟู ในระบบข้อมูลการบำบัดรักษาและฟื้นฟูผู้ติดยาเสพติด
ของประเทศ (บสต.) ย้อนหลัง 3 ปี พบว่า ปี 2564 จำนวน 2,058 ราย / ปี 2565 จำนวน 1,347 ราย / ปี
2566 จำนวน 1,933 ราย โดยในปี 2567 (ณ วันที่ 4 มีนาคม 2567) จำนวน 455 ราย เป็นเพศชาย ร้อยละ 94
เพศหญิง 6 ช่วงอายุของผู้ป่วยมากที่สุด คือ อายุมากกว่า 39 ปี ร้อยละ 38.46 รองลงมาช่วงอายุ 30 – 34 ปี
ร้อยละ 16.26 และช่วงอายุ 35 – 39 ปี ร้อยละ 15.82 โดยประกอบอาชีพรับจ้างมากที่สุด ร้อยละ 46.81
รองลงมาการเกษตร ร้อยละ 29.45 ว่างงาน ร้อยละ 16.26 สารเสพติดหลักที่ใช้มากที่สุด คือ ยาบ้า ร้อยละ
97.14 สถานะของผู้ป่วยสถานะผู้เสพ ร้อยละ 72 สถานะผู้ติด ร้อยละ 25 และสถานะผู้ใช้ ร้อยละ 3
ตามลำดับ และการดำเนินงานตามตัวชี้วัด ร้อยละของผู้ป่วยยาเสพติดเข้ารับการบำบัดรักษาและติดตามดูแล
Retention Rate ร้อยละ 63.64
