Page 755 - แนวทางการพัฒนาการจัดระบบบริการสุขภาพ

3) ด้านจิตวิญญาณ (Spiritual care)
20 21
(1) ประเมินความต้องการการดูแลทางจิตวิญญาณ (เครื่องมือ : การสังเกต การสัมภาษณ์และแบบประเมิน
spiritual need
22
(2) สร้างสัมพันธภาพและมีปฏิสัมพันธ์ที่ดีอย่างต่อเนื่องกับผู้ป่วยและครอบครัว รับฟังและรับรู้
ความรู้สึก มีความเห็นอกเห็นใจผู้ป่วย
(3) สร้างบรรยากาศที่ก่อให้เกิดการพูดคุยด้านจิตวิญญาณ ช่วยให้ผู้ป่วยค้นหาเป้าหมายความหวัง
ความหมายของชีวิตของตนเอง สนับสนุนสิ่งที่ท าให้ผู้ป่วยเกิดความเข้มแข็งภายใน ช่วยให้จิตใจ
จดจ่อกับสิ่งดีงาม ใช้การน าความคิดและจินตนาการของผู้ป่วย น าพาตนเองออกจากความรู้สึก

เจ็บปวดไปสู่สิ่งที่พึงพอใจ โดยใช้เทคนิคต่าง ๆ เช่น การปฏิบัติธรรม, distraction, imagery,
hypnosis, music เป็นต้น
(4) สื่อสารความต้องการด้านจิตวิญญาณของผู้ป่วยให้ครอบครัวและทีมผู้ดูแลได้รับทราบ
(5) ส่งเสริมการท ากิจกรรมทางศาสนาหรือปฏิบัติตามวัฒนธรรมและความเชื่อ
(6) ช่วยให้ผู้ป่วยอยู่กับความจริง ปล่อยวางสิ่งต่างๆ ปลดเปลื้องสิ่งที่ค้างคาใจ
(7) สร้างบรรยากาศแห่งความสงบ ท าใจให้สงบ เช่น โดยการนั่งสมาธิ สวดมนต์
(8) ช่วยให้ผู้ป่วยยอมรับและเตรียมพร้อมส าหรับการจากไป เช่น ได้กล่าวค าอ าลา ให้อภัย/
ขออโหสิกรรม
23 24
4) ด้านสังคม (Social care)
(1) การประเมินด้านสังคม หมายถึง การประเมินผลกระทบที่มีต่อการเจ็บป่วย ภาระทางการเงิน/ค่าใช้จ่าย
รวมถึงภาวะเหนื่อยล้าของผู้ดูแลด้วย
(2) การจัดหาผู้ดูแล ส่งเสริม/สนับสนุนให้ผู้ป่วยและครอบครัวช่วยเหลือตนเองให้ได้มากที่สุด
กรณีที่ผู้ป่วยไม่มีญาติหรือไม่มีผู้ดูแล แนะน าให้ปรึกษาและประสานนักสังคมสงเคราะห์
เพื่อจัดหาผู้ดูแลหรือสถานสงเคราะห์ในการดูแลผู้ป่วย
(3) สนับสนุนผู้ดูแลในการพัฒนาด้านทักษะการดูแลผู้ป่วย (Family Support) สนับสนุนอุปกรณ์
การแพทย์ในการดูแลต่อเนื่อง ประสานเครือข่าย/แหล่งบริการด้านสาธารณสุขใกล้บ้านที่เข้าถึงง่าย
สะดวกและไม่ต้องเดินทาง
(4) ระบบการดูแลผู้ดูแล เช่น respite care, hotline, grief counseling, bereavement clinic
(5) ปรึกษา/ประสานกับนักสังคมสงเคราะห์ กรณีที่เป็นปัญหาด้านเศรษฐกิจ หรือ ด้านการเงิน
อาจหาแหล่งสนับสนุนช่วยเหลือ แหล่งรายได้ ฝึกอาชีพ เป็นต้น
25
(6) การจัดการงานศพ ภายหลังผู้ป่วยเสียชีวิต
- การจัดท าหนังสือแสดงเจตนาไม่ประสงค์จะรับบริการสาธารณสุข (Living Will)
- ตั้งศพอยู่ในความสงบ ติดต่อจัดการงานศพและพิธีกรรมอื่นๆ ตามความเชื่อ
- หากผู้เสียชีวิตเคยแสดงความจ านงบริจาคอวัยวะไว้ ควรติดต่อศูนย์รับอวัยวะ
- แจ้งการตายและขอหนังสือรับรองการตาย ที่ฝ่ายทะเบียนส านักงานเขตท้องที่

20 รศ.นพ.ประเสริฐ เลิศสงวน สินชัย ,รศ.นพ.อิศรางค์ นุชประ,ผศ.นพ.พรเลิศฉัตรแก้ว, รศ.นพ.ฉันชาย สิทธิพันธุ์.การดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้าย. บริษัทโรงพิมพ์อักษร
สัมพันธ์ (1987) จ ากัด.กรุงเทพฯ. 2550
21 พรทวี ยอดมงคล. คู่มือส าหรับประชาชนการดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้ายแบบประคับประคอง (Palliative Care) : การดูแลทางจิต อารมณ์ ความรู้สึกของผู้ป่วยและ
ญาติ.ส านักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.). 2559
22 แบบประเมินพัฒนามาจากแบบประเมินผู้ป่วยมะเร็งระยะท้าย รพ.ศรีนครินทร์
23 สุวรรณา กิตติเนาวรัตน์, ชัชนาฎ ณ นคร และจอนผะจง เพ็งจาด. (อ้างแล้ว) หน้า 186-187.
24 กิติพล นาควิโรจน์. คู่มือการดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้ายและครอบครัว. สมาคมบริบาลผู้ป่วยระยะสุดท้าย.บริษัท บียอนด์ เอ็นเทอร์ไพรซ์ จ ากัด. 2559
25 กรรณจริยา สุขรุ่ง. (2553). สุขสุดท้ายที่ปลายทาง : เผชิญความตายอย่างสงบ. หน้า 184.

[26]