Page 430 - Best Practice Poster 2024 (อัพเดต)

K25

การฟื้นตัวด้านร่างกายของผู้ป่วยภายหลังผ่าตัดสมองในระยะ 1 เดือนแรก

เบญจพร ยินดีสุข, ปรางทิพย์ ฉายพุทธ, วัลย์ลดา ฉันท์เรืองวณิชย์ และธีรพล วิทธิเวช

โรงพยาบาลชลบุรี, คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล, คณะแพทยศาสตร์ ศิริราชพยาบาล เขตสุขภาพที่ 6
ประเภท ผลงานทางวิชาการ

ความสำคัญของปัญหา
ผู้ป่วยที่มีปัญหาเนื้องอกสมองและความผิดปกติเกี่ยวกับหลอดเลือดในสมองพบได้ 5 ล้านรายต่อปี โดย

การผ่าตัดสมองเป็นทางเลือกหลักของการรักษาร้อยละ 48 (Dewan et al., 2018; Kanmounye et al., 2021)
ทั่วโลกได้รับการรักษาโดยการผ่าตัดประมาณ 13.8 ล้านคนต่อปี (Zachary et al., 2019) ประเทศเอเชีย
ตะวันออกเฉียงใต้มีผู้ป่วยผ่าตัดสมองรายใหม่ 3.5 ล้านต่อปี (Dewan et al., 2018) ข้อมูลจาก WHO

พบว่าผลลัพธ์หลังผ่าตัดไม่ดีไปกว่ากลุ่มบาดเจ็บศีรษะอุบัติเหตุจากอาการของโรคทางระบบประสาทที่รุนแรง
รวมถึงการผ่าตัดทำให้โครงสร้างของเนื้อเยื่อและหลอดเลือดสมองถูกทำลาย เกิดภาวะแทรกซ้อนและมีความ

บกพร่องทางระบบประสาทหลังผ่าตัด ส่งผลให้อาการแย่ลงร้อยละ 81 (Zetterling et al., 2020) ทำให้การ
ฟื้นตัวและความสามารถในการทำกิจวัตรประจำวัน (Activities of daily living) (Skube et al., 2018; Wilkin

et al., 2019) การฟื้นตัวหลังผ่าตัดสมองเกิดขึ้นในช่วง 1 ถึง 3 เดือนแรก (Oda et al., 2018; Nakajima et
al., 2019; Nilsson et al., 2019; Paiva et al., 2019) เป้าหมายของการฟื้นตัว คือ ความสามารถในการ

ปฏิบัติกิจวัตรประจำวัน หลังผ่าตัดผู้ป่วยต้องการญาติช่วยดูแลร้อยละ 72 (Lieshout et al., 2020) ญาติดูแล
ผู้ป่วยตามความต้องการเพียงร้อยละ 21.27 (Skube et al., 2018)
ปัจจัยที่ส่งผลต่อการฟื้นตัวพบว่าความบกพร่องทางระบบประสาทมีการฟื้นตัวหลังผ่าตัดลดลงร้อยละ 66

ฟื้นตัวลดลง 8.55 เท่า (Zetterling et al., 2020; Venkatapura et al., 2020) ภาวะแทรกซ้อนหลังผ่าตัดมี
ผลต่อการฟื้นตัว จำนวนภาวะแทรกซ้อนที่มากขึ้นทำให้ฟื้นตัวลดลงร้อยละ 58.5 (Viken et al., 2018; Lucca

et al., 2020; Ferroli et al.,2021) นอกจากนี้ยังมีปัจจัยด้านสังคม ได้แก่ สภาวะทางเศรษฐกิจและสังคมของ
ครอบครัวในระดับต่ำ ส่งผลให้มีการฟื้นตัวหลังผ่าตัดลดลง 2.85 เท่า และมีภาวะพึ่งพาร้อยละ 32.4 (Ouyang

et al., 2018) ตลอดจนความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้ดูแลในการดูแลผู้ป่วย ซึ่งมีความรอบรู้ด้านสุขภาพใน
ระดับต่ำ ส่งผลให้มีการฟื้นตัวลดลงร้อยละ 34.7 (Shlobin et al., 2021; Hälleberg Nyman et al., 2018)

รวมถึงความพร้อมของผู้ดูแล ส่วนใหญ่ผู้ดูแลมีความพร้อมในระดับปานกลางร้อยละ 48.6 (ศศิธร อิ่มมณีและ
คณะ, 2563) ผู้ดูแลที่มีความพร้อมสามารถทำนายการฟื้นตัวดีขึ้นและไม่เกิดภาวะแทรกซ้อนได้ถึง 60 เท่า
(Maggio et al., 2018)

การศึกษาด้านฟื้นตัวหลังผ่าตัดสมองส่วนใหญ่เป็นการศึกษาระยะยาว 3-6 เดือน ปัจจัยที่มีการศึกษา
ชัดเจน ได้แก่ ตำแหน่งและขนาดของรอยโรค serum albumin โรคประจำตัว การเสียเลือด (Isobe et al.,

2018; Kobayashi et al., 2020) ประเทศไทยมีการศึกษาเกี่ยวกับความสัมพันธ์ต่อการทำหน้าที่ของร่างกาย
ในกลุ่มผู้ป่วยหลังผ่าตัดประสาทศัลยศาสตร์ (ปภัสสรา มุกดาประวัติ และคณะ, 2555) ยังไม่พบการศึกษา

เกี่ยวกับความรุนแรงของโรคหลังผ่าตัด ความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้ดูแล ซึ่งไม่เห็นการเปลี่ยนแปลงของการ
ฟื้นตัวด้านร่างกายหลังผ่าตัดที่ชัดเจน รวมถึงมีการติดตามการฟื้นตัวด้านร่างกายจากนักกายภาพเป็นส่วนใหญ่

ผู้วิจัยจึงสนใจศึกษาปัจจัยส่งผลต่อการฟื้นตัวด้านร่างกายหลังผ่าตัดสมองใน 1 เดือน ทำให้ทราบแนวโน้มการ