Page 425 - Best practice_Oral2024 (อัพเดต)

L2

ฟื้นฟูสภาพและสามารถป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นได้ อันจะส่งผลให้ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองที่มี
ภาวะกลืนลำบากและครอบครัวมีคุณภาพชีวิตที่ดียิ่งขึ้นต่อไป

วัตถุประสงค์การศึกษา

เพื่อศึกษาผลของโปรแกรมส่งเสริมการกลืนในผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองระยะกลาง ที่มีภาวะกลืน
ลำบากโดยให้ญาติมีส่วนร่วม

วิธีการศึกษา
การศึกษาครั้งนี้เป็นแบบกึ่งทดลอง ศึกษากลุ่มเดียววัดผลก่อนและหลังทดลอง คัดเลือกกลุ่มตัวอย่าง
แบบเจาะจง จำนวน 30 ราย กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองระยะกลาง ที่มารักษาในโรงพยาบาล

เชียงยืน ระหว่างวันที่ 1 กุมภาพันธ์ 2566 – 31 มกราคม 2567
โดยคัดเลือกตามเกณฑ์ ดังนี้
1) ผู้ป่วยได้รับการวินิจฉัยจากแพทย์ว่าเป็นโรคหลอดเลือดสมองระยะกลาง

2) มีภาวะการกลืนลำบากเมื่อประเมินด้วยแบบประเมินการกลืน
3) มีอายุตั้งแต่ 18 – 80 ปี ไม่จำกัดเพศ
4) ผู้ป่วยนั่งทรงตัวได้ดี รู้สึกตัวดี สามารถสื่อสารทำตามสั่งได้
5) ผู้ป่วยได้รับอาหารและน้ำทางปาก
6) เต็มใจเข้าร่วมการศึกษา

จริยธรรมการวิจัย การศึกษานี้ได้ผ่านการพิจารณาของคณะกรรมการจริยธรรมการวิจัยในมนุษย์ โรงพยาบาล
เชียงยืน จังหวัดมหาสารคาม เลขที่ใบรับรอง CY 2 /2566 ลงวันที่ 2 มกราคม 2566
เครื่องมือที่ใช้ในการศึกษา

1. เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล ได้แก่ 1.1) แบบสอบถามข้อมูลทั่วไป ได้แก่ เพศ อายุ
สถานภาพสมรส ระดับการศึกษา อาชีพ 1.2) แบบประเมินอาการทางคลินิกของภาวะกลืนลำบาก 1.3) แบบ
ประเมินความสามารถในการกลืน โดยผู้วิจัยเป็นผู้ประเมินเอง
2. เครื่องมือที่ใช้ในการดำเนินการวิจัย คือ 2.1) โปรแกรมส่งเสริมการกลืน โดยผู้วิจัยจะสอนแบบสาธิต
ย้อนกลับโดยละเอียดให้กับญาติ ประกอบด้วย ท่าการนวดกระตุ้นการกลืน 2 ขั้นตอน ขั้นตอนที่ 1 นวดแนวคอ

ด้านหน้า โดยเริ่มจากจุดตัดศอเสมหะเป็นจุดที่หนึ่ง นวดคลายออกเบาๆ จนถึงจุดใต้คาง จุดนี้ต้องระวังควรกด
นวดคลายเบาๆ เนื่องจากใกล้บริเวณของหลอดเลือดแดง ทำซ้ำ 5 รอบ ใช้เวลา 1 นาที ขั้นตอนที่ 2 นวดแนว
เส้นขากรรไกรและจุดใต้คางทั้งสองข้าง โดยเริ่มจากนวดขากรรไกร ทั้งสองข้างไล่ขึ้นมาตามแนวเส้นจนถึงจุด

สุดท้าย กดจุดชิวหาสดม ทำซ้ำ 5 รอบ ใช้เวลา 5 นาที ท่าบริหารลิ้น 4 ขั้นตอน ขั้นตอนที่ 1 ใช้ผ้าขนหนูขนาดเล็ก
จับลิ้นผู้ป่วยดึงออกมาด้านหน้า ดึงค้างไว้ 5 วินาที ขั้นตอนที่ 2 ดึงลิ้นเฉียงไปข้างขวา ดึงค้างไว้ 5 วินาที ขั้นตอนที่ 3
ดึงลิ้นเฉียงไปข้างซ้าย ดึงค้างไว้ 5 วินาที ขั้นตอนที่ 4 ดึงลิ้นออกมาตรง ๆ ด้านหน้า 5 วินาที แล้ววนลิ้นตามเข็ม
นาฬิกา 2 รอบ ทำซ้ำ 5 รอบ ใช้เวลาประมาณ 4 นาที ทำทุกวันก่อนมื้ออาหารเช้า - เย็น ดำเนินการ
เช่นเดียวกันในครั้งต่อไป จนครบ 7 วัน (14 มื้อ) แล้วประเมินความสามารถในการกลืน โดยผู้วิจัยเป็นผู้ประเมินเอง

การวิเคราะห์ข้อมูล ข้อมูลส่วนบุคคลวิเคราะห์หาค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และเปรียบเทียบ
ค่าคะแนนความสามารถในการกลืนด้วยสถิติ Paired t-test

ผลการศึกษา
พบว่า 1.กลุ่มตัวอย่างเป็นผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองระยะกลาง เป็นเพศชายมากกว่าเพศหญิง มีอายุเฉลี่ย
59.87 ปี (SD. =1.27) ส่วนใหญ่ประกอบอาชีพทำนา ร้อยละ 60 สถานภาพสมรส ร้อยละ 86.67 การศึกษา

ระดับประถมศึกษา ร้อยละ 70 2. คะแนนเฉลี่ยความสามารถในการกลืนหลังเข้าร่วมโปรแกรมส่งเสริมการกลืน