Page 91 - Best practice_Oral2024 (อัพเดต)

B21

การสร้างระบบการให้คะแนนเพื่อพยากรณ์การวินิจฉัยภาวะน้ำในเยื่อหุ้มปอดจากมะเร็งปอด

(Development of diagnostic prediction score for malignant pleural effusion in

lung cancer : MPE-Lung score)

นายแพทย์ชัยชนะ จันทรคิด

โรงพยาบาลพุทธโสธร เขตสุขภาพที่ 6
ประเภท วิชาการ

ความสำคัญของปัญหาวิจัย

Malignant pleural effusion (MPE) คือภาวะที่พบเซลล์มะเร็งในน้ำเยื่อหุ้มปอด เกิดจากการ
แพร่กระจาย (metastasis) ของโรคมะเร็งมาเยื่อหุ้มปอด สาเหตุส่วนใหญ่เกิดจากโรคมะเร็งปอดในเพศชาย
และมะเร็งเต้านมในเพศหญิง นอกจากนี้แล้ว MPE ยังเป็นสาเหตุของภาวะ Exudative pleural effusion 42
ถึง 77%

การวินิจฉัยภาวะ Malignant pleural effusion(MPE) โดยวิธี cytology ซึ่งมีอัตราการวินิจฉัยโดย
พบ cytology ให้ผลบวก 60% ทั้งนี้ขึ้นกับชนิดของเซลล์มะเร็งและความรุนแรงของโรค ซึ่งต่อมามีการพัฒนา
เพิ่มความแม่นยำในการตรวจวินิจฉัย MPE โดยการใช้วิธีการ Pleuroscopy เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ (effective)
ในการตรวจหาการแพร่กระจายของมะเร็งมาที่เยื่อหุ้มปอด (pleura) ซึ่งแต่วิธีดังกล่าวเป็น invasive

procedure ดังนั้นจึงมีการใช้วิธีการตรวจที่ less invasive เช่นการใช้ metabolic imaging with 18-fluro-
deoxy glucose positron emission tomography (FDG-PET) ซึ่งพบว่ามีค่า sensitivity 90% แต่วิธีการ
ดังกล่าวไม่สามารถแยกชนิดของเซลล์มะเร็งได้

การตรวจ cytology ยังเป็นวิธีหลักในปัจจุบัน การตรวจด้วยวิธี cytology มี sensitivity ประมาณ
60% ขึ้นกับชนิดของมะเร็ง ส่วนใหญ่มะเร็งปอดและมะเร็งเต้านมจะพบเซลล์มะเร็งใน pleural fluid ได้มาก
ที่สุด (positive cytology pleural effusion) แต่ยังมี pleural fluid ที่เกิดจากโรคมะเร็งจำนวนหนึ่งที่ตรวจ
ไม่พบเซลล์มะเร็งในน้ำเยื่อหุ้มปอด (negative cytology pleural fluid) มีข้อมูลว่าเมื่อส่งตรวจ pleural
fluid cytology ซ้ำจะเพิ่มโอกาสการวินิจฉัยอีก 24% แต่มีข้อมูลว่าการส่งตรวจมากกว่า 2 ครั้งไม่ได้ประโยชน์

ต่อการวินิจฉัย MPE จำเป็นต้องตรวจยืนยันผู้ป่วยต่อด้วยวิธี pleuroscopy เพื่อทำ pleural biopsy ซึ่งเป็น
invasive procedure
ดังนั้นการที่สามารถใช้ลักษณะทางคลินิกและผลตรวจทางห้องปฏิบัติการของ pleural fluid

(Clinical features and pleural fluid profile) มาใช้ในการช่วยวินิจฉัย MPE ซึ่งเป็นข้อมูลที่อยู่ในการส่ง
ตรวจตามปกติอยู่แล้ว (routine clinical practice) โดยนำมาพัฒนาเป็น Diagnostic prediction score เพื่อ
ช่วยในการตัดสินใจว่าจะรอผลตรวจทาง cytology ก่อนหรือจะส่งผู้ป่วยไปนัดทำ invasive procedure เพื่อ
ประสิทธิภาพและความรวดเร็วในการวินิจฉัยภาวะ MPE น่าจะมีความสำคัญในทางเวชปฏิบัติ (clinical

practice) เนื่องจากในบางโรงพยาบาลยังมีการตรวจวินิจฉัยจำกัด รอผลตรวจทาง cytology เป็นเวลาหลาย
สัปดาห์และการตรวจด้วยวิธี pleuroscopy ทำไม่ได้ในทุกสถานพยาบาลทำให้รอผลการตรวจนาน เนื่องจาก
การรักษาภาวะน้ำในเยื่อหุ้มปอดที่เกิดจากการแพร่กระจายของมะเร็งปอดมีบทบาทของการรักษาด้วยวิธี
medical pleurodesis ดังนั้นการวินิจฉัยภาวะดังกล่าวมีความจำเป็นในการวางแผนการรักษาที่เหมาะสม

แตกต่างกัน