Page 47 - ผลงานวิชาการระบบส่งต่อ 2567

การพัฒนาแนวปฏิบัติการดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองระยะเฉียบพลัน (Stroke fast track)
แผนกอุบัติเหตุและฉุกเฉิน โรงพยาบาลเลย

นางอุไรรัตน์ ภู่สูงเนิน และนางสุปราณี นนทะการ
กลุ่มการพยาบาลผู้ป่วยอุบัติเหตุและฉุกเฉิน โรงพยาบาลเลย
จังหวัดเลย เขตสุขภาพที่ 8

ความสำคัญของปัญหาวิจัย
จากรายงานขององค์การอนามัยโลก (World Health Organization: WHO) พบว่า โรคหลอดเลือด
สมองเป็นสาเหตุการตายอันดับ 2 ของโลกโดยร้อยละ 11.6 ของการตายทั่วโลก มีสาเหตุมาจากโรคหลอดเลือด

สมอง ซึ่งไม่เพียงแต่เป็นสาเหตุของการสูญเสียชีวิตก่อนวัยอันควรเท่านั้น แต่ยังส่งผลต่อการสูญเสียคุณภาพ
ชีวิตอย่างมากด้วย โดยโรคหลอดเลือดสมองก่อให้เกิดการสูญเสียปีสุขภาวะ (Disability-adjusted life years :
DALYs) ของประชากรทั่วโลกถึง 102 ล้านปี และภาระโรคของโรคหลอดเลือดสมองของประชากรยังมีแนวโน้ม
เพิ่มขึ้นด้วย (นิภาพร บุตรสิงห์, 2562)

โรคหลอดเลือดสมองระยะเฉียบพลัน เป็นระยะที่สมองขาดเลือดไปเลี้ยงแต่เนื้อสมองยังไม่ตาย ผู้ป่วย
มีโอกาสฟื้นฟูได้ ถ้าได้รับการดูแลรักษาอย่างถูกต้องและทันเวลา ระยะเฉียบพลันของโรคหลอดเลือดสมองถือ
เป็นระยะวิกฤต การรักษาที่เฉพาะด้านโดยทีมสหสาขาวิชาชีพมีความสำคัญอย่างมากในการรักษาชีวิตของผู้ป่วย

ลดความพิการ และภาวะแทรกซ้อนต่างๆ ได้ ซึ่งพยาบาลมีบทบาทสำคัญในการดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมอง
ทุกระยะ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในห้องฉุกเฉิน เริ่มตั้งแต่พยาบาลประเมินผู้ป่วยและสงสัยว่ามีอาการทางโรคหลอด
เลือดสมอง ต้องแจ้งแพทย์ทันทีเพื่อให้ผู้ป่วยได้เข้ารับการรักษาผ่านระบบช่องทางด่วน (Stroke fast track )
ผู้ป่วยจะได้รับการประเมินและการรักษาที่เหมาะสม ตั้งแต่การประเมินทางระบบประสาท การประเมิน
สัญญาณชีพ การซักประวัติ การตรวจเลือดทางห้องปฏิบัติการที่เกี่ยวข้อง การตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจ การสแกน

สมองด้วยคอมพิวเตอร์ (CT-Brain non contrast) อย่างรวดเร็ว และอาจได้รับการรักษาด้วยยาละลาย
ลิ่มเลือดทางหลอดเลือดดำ (rt-PA) หากผู้ป่วยอยู่ในเกณฑ์การให้ยา rt-PA และมีอาการทางโรคหลอดเลือด
สมองไม่เกิน 4.5 ชั่วโมง ถ้าผู้ป่วยไม่อยู่ในเกณฑ์การให้ยา rt-PA ทีมแพทย์จะให้การรักษาที่เหมาะสมตามสภาวะ

ของผู้ป่วยต่อไป ดังนั้นบทบาทพยาบาลในการดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองในระยะเฉียบพลัน ที่ห้องฉุกเฉิน
จะช่วยให้ผู้ป่วยมีผลลัพธ์ทางสุขภาพที่ดีขึ้น
จากสถิติในปีงบประมาณ 2563 2564 และ 2565 มีผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองในระยะเฉียบพลัน
ที่เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลเลย จำนวน 631, 440 และ 416 ราย ตามลำดับ (สถิติผู้ป่วยโรคหลอดเลือด
สมอง แผนกอุบัติเหตุและฉุกเฉิน โรงพยาบาลเลย, 2566) โดยแผนกอุบัติเหตุและฉุกเฉิน โรงพยาบาลเลย

เป็นหน่วยงานที่ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองในระยะเฉียบพลันเริ่มต้นได้รับการดูแลรักษา ทำให้มีการพัฒนา
แนวทางปฏิบัติการดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดในสมอง Stroke Fast Track ในภาวะฉุกเฉินขึ้นในปี 2562
ซึ่งจากการทบทวนการดูแลผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองในระยะเฉียบพลันของแผนกอุบัติเหตุและฉุกเฉิน

โรงพยาบาลเลย พบว่าเจ้าหน้าที่ร้อยละ 99.33 สามารถปฏิบัติตามแนวทางได้ แต่ยังพบปัญหาดังนี้ 1) แนวทาง
ปฏิบัติไม่เป็นปัจจุบัน DTN time rt-PA in 60 นาที ปีงบประมาณ 2564 2565 2566 ร้อยละ 85.5 87.93
และ 96.15 ตามลำดับ 2) มีพัฒนารูปแบบการดูแลผู้ป่วยโดยพยาบาล Stroke nurse มาดูแลผู้ป่วยร่วมกับ
พยาบาลห้องฉุกเฉิน 3) การพัฒนาศักยภาพ โรงพยาบาลที่เป็น Node สามารถให้ยา rt-PA ได้ 4) โรงพยาบาลศูนย์
อุดรธานีสามารถรักษาด้วยวิธี Mechanical thrombectomy ได้และพร้อมรับผู้ป่วยจากโรงพยาบาลลูกข่าย

ดังนั้น เพื่อให้ผู้ป่วยโรคหลอดเลือดสมองในระยะเฉียบพลันได้รับการดูแลที่เหมาะสม ผู้ศึกษาจึงได้พัฒนาแนว

43

โครงการประชุมสัมมนาการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระบบรับส่งต่อผู้ป่วย ปีงบประมาณ 2567